1. Dava şartı arabuluculuk
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunuyla arabulucuya başvuru zorunluluğu getirildiğinden; işçi ile işveren aralarındaki iş uyuşmazlıklarından kaynaklanan konularda, dava açmadan önce arabulucuya başvuru yapacaklardır.

2. Dava şartı Arabuluculuğun kapsamı
Dava şartı olarak arabuluculuk, Kanunun 3. Maddesi 1. Fıkrasında, “Bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.” şeklinde düzenlenmiştir.

3. Dava şartı Arabuluculuk kapsamındaki alacaklar
Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, ayrımcılık tazminatı, sendikal tazminat, iş ilişkisinden ve iş uyuşmazlığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminatlar. Ücret, ücret ekleri (prim, ikramiye) fazla çalışma ücreti, fazla sürelerle çalışma ücreti, yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti/ ulusal bayram ve genel tatil ücretleri gibi işçilik alacakları zorunlu arabuluculuk kapsamındadır.

4. Dava şartı Arabuluculuk kapsamı dışındaki iş hukuku uyuşmazlıkları
İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları zorunlu arabuluculuğa tabi değildir. Buna göre iş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi veya manevi tazminat davaları ile bunlarla ilgili rücu davaları ile ilgili olarak zorunlu arabuluculuğa başvurmak zorunlu olmayıp, işçi bu kapsamda iş mahkemesinde doğrudan dava açabilecektir.

5. Dava şartı Arabuluculukta başvuru yeri
Dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunda olan taraf, Arabuluculuk için başvuruyu, yetkili arabuluculuk bürosuna yapılacaktır. Arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise başvuru bu konuda görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne yapılır. Arabuluculuğa başvuranları bilgilendirmek, arabulucuları görevlendirmek ve kanunla verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere Bakanlık tarafından uygun görülen adliyelerde arabuluculuk büroları kurulmuştur.

6. Yetkili yer
Arabuluculuğa başvuran taraf, başvurusunu; karşı tarafın yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna yapılacaktır. Karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki arabuluculuk bürosuna yapılan başvuru yeterli sayılacaktır. Bu durumda başvuru bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, yapılır. Arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde başvuruların, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu tarafından görevlendirilen sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne yapılması gerekmektedir.

7. Arabuluculuk süresi
Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir.

8. Anlaşma belgesinin hukuki niteliği
Arabuluculuk faaliyeti sonucunda tarafların anlaşması durumunda, düzenlenen anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh alınması halinde, bu şerhi içeren anlaşma, ilam niteliğinde belge sayılır. Anlaşma Belgesini taraflar ve avukatları ile arabulucu birlikte imzalamaları halinde ise icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır. Arabuluculuk sürecinin sonunda yapılan anlaşma maddi hukuk ilişkisi bakımından taraflar arasındaki uyuşmazlığı tamamen sona erdiren bir anlaşma olması nedeniyle, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz. Arabuluculuk sürecinin sonunda yapılan anlaşma maddi hukuk ilişkisi bakımından taraflar arasındaki uyuşmazlığı tamamen sona erdiren bir anlaşmadır. Eğer böyle bir anlaşmaya rağmen anlaşılan hususlar ile ilgili dava açıldığında açılan dava hukuki yarar yokluğundan usulden reddedilecektir.

9. Tarafların anlaşamaması
Arabuluculuk faaliyeti sürecinde tarafların toplantıya katılmalarına rağmen anlaşamamaları halinde arabuluculuk faaliyeti son bulur. Bu durumun varlığında arabulucu, arabuluculuk faaliyetini sona erdirir ve son tutanağı düzenleyerek durumu derhâl arabuluculuk bürosuna bildirir. Anlaşmaya varılamaması durumunda 7036 sayılı Kanunun düzenlediği, dava şartı yerine getirilmiş olduğundan, bu aşamadan sonra arabuluculuğa başvuran taraf, arabuluculuğa konu ettiği hak ve alacaklar bakımından iş mahkemesinde dava açabilecektir. Davasını açarken dosyasına diğer delil ve eklerinin yanında son tutanağı mutlaka eklemek zorundadır. Son tutanağın mahkeme tarafından verilen bir haftalık kesin süre içerisinde ibraz edilmemesi halinde dava usulden reddedilecektir.

10. Toplantıya katılmamanın sonuçları
Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.

11. Arabuluculuk ücreti
Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesinin eki Arabuluculuk Ücret Tarifesinin İkinci Kısmına göre aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır. İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde işçiye işe başlatılmaması hâlinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, Tarifenin İkinci Kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilir. Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâllerinde iki saatlik ücret tutarı Tarifenin Birinci Kısmına göre Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenir. İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâlinde ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde Tarifenin Birinci Kısmına göre karşılanır. Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılır.

12. Adli yardım
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 21. maddesi ile 6325 sayılı Kanunun 13. Maddesine eklenen fıkraya göre; Arabuluculuk ücretini karşılamak için adli yardıma ihtiyaç duyan taraf, arabuluculuk bürosunun bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinin kararıyla adli yardımdan yararlanabilir.

13. Zamanaşımı
Arabuluculuk görüşmeleri süresinde; arabulucu önüne gelen iş uyuşmazlığı ile ilgili alacakları, hak ve talepler bakımından zamanaşımı duracak, hak düşürücü süreler işlemeyecektir. Arabuluculuk sürecinin başlamasından sona ermesine kadar geçirilen sürenin, uyuşmazlık konusu olan hakka ilişkin zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate alınmayacağı belirtilmiştir. Böylece arabuluculuk faaliyeti sebebiyle geçirilen sürelerin taraflar açısından hak kaybına neden olması önlenmek istenmiştir.